Fotoworkshop: wat is het beste licht?

Wat is het beste licht voor de foto die je wilt maken? Waar vind je het en op welk moment?

Het vinden van goed licht is een kwestie van kennis, ervaring en het juiste materiaal.

Om met kennis te beginnen geef ik in deze tutorial uitleg over licht. Er zijn verschillende soorten licht. Iedere soort heeft een unieke kwaliteit en leent zich beter voor bepaalde beelden of onderwerpen dan ander licht.

Neem bijvoorbeeld de lichtsoort open of heldere lucht. Iedereen kent het wel: een blauwe lucht en geen wolkje aan de hemel.

Als je een landschap aan het fotograferen bent met een heldere lucht dan is het moment rondom zonsopkomst of -ondergang ideaal.

In de volgende voorbeelden volgen we de zonsopkomst van het moment vlak voor zonkomst via zonsopkomst tot het moment na zonsopkomst. En het moment van de middag tot na zonsondergang.
De lichtkwaliteit verandert het meest gedurende het uur voor zonsopkomst en na zonsopkomst en voor zonsondergang en na zonsondergang. Uiteraard verandert het licht ook gedurende de dag. De plaats van de zon verandert en daarmee de grootte en de richting van de schaduwen en van de verlichte oppervlakken. De veranderingen in lichtkwaliteit gedurende de dag bij een heldere hemel zijn niet zo fors als de veranderingen gedurende zonopkomst en –ondergang. Met enkele voorbeelden licht ik het toe.

Moment voor zonsopkomst
Het eerste beeld is ontstaan voor zonsopkomst. De wolken en de bergen ontvangen reflecterend licht en worden nog niet direct bestraald door de zon. De lucht is niet donker maar paars en roze. Het groen/gele veld in de voorgrond is verzadigd met kleuren. Er is detail in de schaduwpartijen rondom het bergmeer. De hele scène baadt in een zacht kleurrijk licht dat het moment voor zonsopkomst typeert.

Zonsopkomst
De eerste zonnestralen verlichten de bergen aan de overkant van het bergmeer en de bergvallei. De kleuren zijn veranderd. De lucht is blauw. Er is nog wat rood en geel te zien maar beduidend minder dan bij het vorige beeld. Ook dit beeld is met zijlicht gemaakt. Met zijlicht komt het licht links of rechts ten opzichte van het standpunt van de fotograaf. Een ideaal standpunt omdat de schaduwen goed te zien zijn en diepte geven aan de foto.

Ochtend

Ten opzichte van het eerste beeld zie je nu harde slagschaduwen vanwege de zonnestralen. De zon kun je vergelijken met een kleine sterke lamp. Er ontstaat een groot contrast tussen datgene wat licht krijgt en wat in de schaduw ligt. Een digitale camera legt niet alle details vast van de donkere en lichte delen. Dat wat niet is vastgelegd kan ook niet zichtbaar worden gemaakt. De kleuren kunnen dan zwart of wit worden. Behalve het contrast zijn ook de kleuren meer uitgesproken.
De kwaliteit van het licht is nog goed maar vermindert snel.

Midden op de dag
Dit beeld is ontstaan aan het einde van de middag. De zonsondergang is nog enkele uren weg. Het licht is niet meer zo krachtig als rondom het middaguur. Dan krijgen alle kleuren een witte waas. Na het middaguur komt er weer diepte in de kleuren. De kleuren zijn intenser dan rondom het middaguur. Dit beeld van een ander bergmeer is gemaakt met licht in de rug en een beetje zijlicht (van rechts). Licht in de rug kan een beeld plat maken. Om een beeld met plat licht interessant te maken heb je andere aspecten nodig. Bij dit beeld vallen de kleuren van het bergmeer, de markante vormen van de bergen en de reflecterende wolken op. Dat zijn de aspecten die het beeld aantrekkelijk maken.

Voor zonsondergang
Dit beeld gemaakt een half uur voor zonsondergang. Er is een wolkendek. De zon schijnt op de wolken en de wolken fungeren als een grote filter die het licht verspreid. Het licht wordt diffuser. Dat zie je aan de schaduwen. Die zijn zichtbaar maar niet zo fel als het beeld dat midden op de dag is gemaakt van een bergmeer. Het contrast neemt af maar is er nog wel. Het beeld is gemaakt met zij- en tegenlicht. De contrasten in dit beeld zijn aanwezig vanwege het tegenlicht perspectief.

Na zonsondergang
Dit beeld van een helling naast het bergmeer is gemaakt een half uur na zonsondergang. De wolken en de bergen ontvangen reflecterend licht en worden niet meer direct aangestraald. De felle contrasten zijn weg, er is detail in de donkere delen en de kleuren zijn verzadigd. De kleuren zijn nog warm vanwege de zon die inmiddels achter de horizon is.

Samenvattend
Welk van deze beelden zal de kijker of opdrachtgever het meest aanspreken? Welk beeld past het beste bij een opdrachtgever?
Neem bijvoorbeeld de beelden van deze tutorial. Ieder beeld heeft eenzelfde thema: een bergmeer op de voorgrond en bergen op achtergrond: in dit geval de Mont Blanc, de hoogste berg van Europa.

Welke beeld roept dynamiek en energie op? Dat zijn eerder de beelden van de zonsopkomst of het middaguur. De felle kleuren, het directe licht en contrastrijke vormen geven dit beeld veel visuele energie.
Echter de beelden die gemaakt zijn rondom zonsondergang en –opkomst zijn ook aantrekkelijk. Deze beelden roepen een andere emotie op. Ze stralen een sfeer uit van vredigheid, rust, balans. De kracht van deze beelden zit in de ambiance.

De vraag is welk beeld jij zou uitkiezen? Welk beeld heeft jou voorkeur als je er maar één mag uitzoeken? Welk beeld past het beste bij een opdrachtgever? Dat is ook een interessante vraag. Deze vraag leidt naar een hieraan gekoppelde vraag namelijk welk type fotograaf je bent: een fotograaf die werk levert voor de opdrachtgevers of een fotograaf die met een eigen visie beelden maakt, wat kijkers of opdrachtgevers ook zeggen. Deze vraag wordt in één van de toekomstige tutorials behandeld.

De volgende tutorial zal gaan over andere lichtsoorten. Want aan de hand van deze tutorial is duidelijk dat je met licht de compositie van een beeld creëert.